Hirudyna i inne związki

Przez długi czas największą zagadką dla naukowców zajmujących się pijawkami był fakt, że krew w przewodzie pokarmowym pasożyta nie ulega krzepnięciu ani rozkładowi, dzięki czemu wystarcza on pijawce na wiele miesięcy. Zagadkę tę rozwiązał dopiero w XX wieku Fritz Markwardt, który wyizolował hirudynę – substancję, która umożliwia konserwowanie pokarmu.

Oprócz hirudyny, obecnie znanych jest już około 150 innych organicznych związków chemicznych produkowanych przez organizm pijawki, czego około 60 określa się jako lecznicze.

Do najważniejszych związków produkowanych przez pijawki należą:

• HIRUDYNA - substancja białkowa, która zapobiega krzepnięciu krwi.
• BDELINA - jest inhibitorem protez takich jak trypsyna, chymotrypsyna i plazmina, które są czynnikami stanów zapalnych i ich rozprzestrzeniania się w tkankach.
• HIRUSTAZYNA - jest kolejnym zidentyfikowanym niedawno antykoagulantem produkowanym przez Hirudo medicinalis.
• GILANTYNA - jest białkiem zawierającym duże ilości siarki. Działa jako antykoagulant i silny lek antyprzerzutowy.
• APYRAZA - jest potężnym enzymem upłynniającym krew (zmniejszającym jej lepkość).
• EGLINA - jest silnym środkiem przeciwzapalnym (inhibitorem czynników stanów zapalnych) oraz bardzo aktywnym antyutleniaczem.
• HEMENTYNA - jest fibrynogenolitycznym enzymem zdolnym zapobiegać krzepnięciu krwi oraz rozkładać (inkoagulować) utworzone już zakrzepy.
• DESTABILAZA - jest fermentem charakteryzującym się silnym działaniem przeciwagregacyjnym powodującym rozkładanie zakrzepłej krwi
• HIALURONIDAZA - jest substancją o podwójnym działaniu. Jest silnym antybiotykiem oraz czynnikiem umożliwiającym szybkie przenikanie przez błony komórkowe, sąsiadujących ze sobą komórek i tkanek ciała.
• LIPAZY i ESTERAZY - to substancje powodujące rozkład tłuszczy.
• SUBSTANCJE ZNIECZULAJĄCE - niezidentyfikowane bliżej, silne czynniki przeciwbólowe.
• ANTYELASTAZA - ogranicza działania elastaz, to jest fermentów, które degradują skórną elastynę (spowalnia procesy starzenia się skóry).
• SUBSTANCJA ROZSZERZAJĄCA NACZYNIA KRWIONOŚNE - bardzo podobny do histaminy bliżej nie zidentyfikowany jeszcze związek organiczny.
• NEUROTRANSMITERY - związki biochemiczne regulujące przepływy impulsów elektrycznych w komórkach nerwowych.
• ANTYBIOTYK CHLOROMYCETYNA - posiada bardzo silne działanie przeciwbakteryjne.
• SUBSTANCJE ANTYNOWOTWOROWE (pijawka amazońska)- w doświadczeniach naukowych prowadzonych na myszach z wszczepionym laboratoryjnie nowotworem mięsaka T 241, uzyskano wstrzymanie rozwoju guzów nowotworowych, a także ich cofanie się po zastosowaniu ekstraktu z gruczołów ślinowych pijawki
• SUBSTANCJE ROZSZERZAJĄCE NACZYNIA KRWIONOŚNE

Ostatnio amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) dopuściła do użytku pijawki medyczne (Hirudo medicinalis), oficjalnie uznając je za lekarstwo. Lekarze musieli przyznać, że hirudyna jest skuteczniejsza w zapobieganiu zawałom, niż stosowana do tej pory aspiryna czy heparyna (testy na około 20 tysiącach chorych). Dzięki pijawkom, jedna z firm farmaceutycznych stworzyła już syntetyczną hirudynę, którą mogą przyjmować chorzy.

Pijawki doceniono też za działanie znieczulające. – Niemcy wykorzystują je przy zapaleniu stawów kolanowych – mówi Michał Szuch, reumatolog. – W takiej fazie, w której ulgi nie przynoszą żadne tradycyjne lekarstwa, żywe robaki działają rewelacyjnie. Wiedzą o tym również chirurdzy plastycy, którzy do pomocy pijawek uciekają się w trudnych przypadkach – po operacjach przyszycia palców, uszu, a nawet prącia. Pijawki łagodzą opuchlizny, nie dopuszczają do powstania skrzepów i zablokowania się żył.